MyLife Danışmanlık ve Koçluk Merkezi

Çocukların kendi fiziksel özellikleri hakkında bilgi vermek, karşı cinsten hangi açılardan farklı olduğunu aktarmak, iyi ve kötü dokunuşları ayırt edebilmesini öğretmek gerekir.

Beden Tanıma: Çocuklara cinsel organlarının ve işlevlerinin isimlerinin doğru bir şekilde öğretilmesi önemlidir. Örneğin; ‘vajina’, ‘penis’ kelimelerini bilmelidirler. Bunların çiş yapmak ve dışkı çıkartmak için kullanıldığını bilmelidirler. Kız ve erkeklerin cinsel organları birbirine benzemez, bu nedenle farklı şekilde çiş yaparlar.

“Anne kardeşim senin karnına nasıl girdi?”, “Bebek nasıl olur?”, 5 yaşından küçük bir çocuk soruyorsa: Bebek bir tohumdan gelir, bu tohum anne karnındaki özel cepte büyür, bebeğin organları annenin karnının dışında yaşayacak kadar geliştiği zaman da vajina dediğimiz özel delikten dışarı çıkarılır. Çocuk bu soruyla bebeğin nereden geldiğini bilmek ister. Çocuğun bilmek istediği şeyi doğru anlamak gerekir.

“Bebek olması istendiği zaman annelerde olan yumurtalar, babalarda olan yumurtalarla birleşir. Annenin içinde adına rahim (uterus) dediğimiz yerde büyümeye başlarlar. Bu uzun sürer. Bebek orada büyürken güvendedir. Sonra zamanı geldiğinde, büyümesi bittiğinde doktorların yardımı ile bebek vajinadan dışarı çıkar.”

Çocuğunuzu cinsel istismara karşı nasıl uyaracaksınız?

Çocuğunuz, eğer birinin ona dokunmasını istemiyorsa, bunu açıkça söylemeli ve dokunulmaktan hoşlanmayan birine saygı duymayı öğrenmelidir. Çocuğunuza birinin ona sarılmasını istediğinde, bunu söyleyebilmeyi de öğretmelisiniz. Ancak iyi dokunuşla kötü dokunuşu ayırt etmeyi ve eğer kötü bir dokunuş karşısında, karşısındakini durdurmakta güçlük yaşıyorsa mutlaka bir büyüğüne söylemesi gerektiğini bilmelidir. Çocuğu korkutmadan bilgi vermek gerekir. Yaş büyüdükçe ve gelişen teknoloji nedeni ile istismarcıların internet yolu ile çocuğunuza ulaşabileceklerini unutmamakta yarar vardır.

Dikkat edilmesi gereken, çocuğa gereğinden fazla ya da az bilgi vermemektir. Televizyonda gördüğü cinselliğe ilişkin görüntülerden de etkilenir. Bunu şiddet olarak algılar, cinselliğe ilişkin yanlış kavramlara sahip olurlar. Anne-babalar, çocukların cinsellikle ilgili bilgileri yaşıtlarından, yayınlardan, çevreden öğrenmelerine fırsat tanımadan onlara sağlıklı bilgi ya da bilgi kaynakları sunmalıdır. Böylece korkmadan, cinselliğe ilişkin yanlış bilgilerle donanamadan sağlıklı cinsel gelişim göstereceklerdir.

Sık duyulan konuşmalardan biri kız çocukların babalarına, erkek çocukların da annelerine “Büyüyünce seninle evleneceğim.” demesidir. Buna en uygun yanıt “Biliyorum beni çok seviyorsun, ben de seni çok seviyorum, ama çocuklarla anne ve babalar evlenmezler, büyüdüğünde sende biriyle evlenebilirsin.” Bu soruya “terbiyesiz bir daha duymayayım” ya da “tabi canım evleniriz” şeklinde yanıt verilmemeli. Çocuğun kuralları yanlış öğrenmesine ve gelişiminde kargaşaya neden olur.

Cinselliği Fark Etmek

Bir yandan kendi bedenini inceleyen çocuk, diğer yandan da karşı cinsin farklılığını anlamaya çalışır. Çocuklarda bu merakı gidermek için anne baba gibi rollerin olduğu evcilik doktorculuk vb. oyunları oynama gibi davranışlar görülebilir. Doktorculuk, evcilik gibi oyunlarda oyun arkadaşının bedenini incelemeye çalışabilir. Doktorculuk oynarken diğer çocuğun üstünü çıkarmasını isteyebilir, vücuduna dokunabilir ya da televizyon vb. yerlerde gördüğü şeyleri denemek isteyebilir. Bu davranışların merak nedeniyle yapıldığı, çocukların yetişkin gibi düşünmedikleri unutulmamalıdır. Çocuğun bu davranışı korkunç olarak algılanmamalıdır.

Erkek çocuklar kız çocukların niçin penisi olmadığını anlamaya çalışır. Kız çocuklarının penisini kaybetmiş olduğunu düşünen erkek çocuklarının aksine, kız çocuklar büyüdüklerinde penisleri olacağını umut ederler. Penisini kaybedeceğinden korkan erkek çocuk, bir yandan babaya benzemeye çalışmakta, bir yandan anneye hayran olduğu için babası tarafından cezalandırılacağından korkmaktadır. Bu durumda sağlıklı ilişkiler kurmak gerekir. Babayla ilişkiler sağlıklı olursa, çocuk penisi kaybetme korkusu yaşamaz ve “baba gibi” olmaya çalışarak sağlıklı bir şekilde özdeşimini ve cinsel kimliğini tamamlar. Benzer şekilde kız çocuk da anneyle sağlıklı bir ilişki kurarsa gelişimi sağlıklı olur, penis beklentisi sona erer. Bu dönemde erkek çocukların sık sık pipilerini ellemeleri, onu kontrol etmelerinden kaynaklanır.

Okul öncesi dönemde cinsel istismardan korunma eğitimi verilirken dikkat edilmesi gereken hususlar:

• Çocuklara özel bölgeleri anatomik isimleriyle (vulva/penis, meme gibi) öğretilmelidir.

• Özel bölgelerine bir yabancının ya da tanıdık birinin dokunamayacağı öğretilmelidir. Doktorun bile sadece annesi ya da babası yanındayken özel bölgelerine dokunabileceği söylenmelidir.

• Anne ya da babanın bilgisi olmadan bir yabancıyla ya da tanıdık biriyle bir yere gidilmemesi gerektiği anlatılmalıdır.

• Çocuğun bedenine izinsiz dokunulmaması gerektiği anlatılmalıdır. Sarılmak ya da öpmek için çocuktan izin istenmelidir. Eğer izin vermiyorsa zorlanmamalıdır.

• Çocuklara hangi durumlarda “hayır” demesi gerektiği öğretilmelidir.

• İyi dokunuş ve kötü dokunuşlar öğretilmelidir (Özel bölgelerine dokunulması kötü dokunuştur. Ailenin, arkadaşlarının sarılması, yanağından öpmesi iyi dokunuştur.).

• İyi sır ve kötü sır öğretilmelidir. Cinsel istismara uğrayan çocuklara bunun bir sır olduğu söylenmektedir. Her ne olursa olsun birinin özel bölgesine dokunmak istediğinde ya da dokunduğunda bağırması/çığlık atması, oradan güvenli bir yere uzaklaşması ve güvendiği yetişkinlere olayı anlatması gerektiği söylenmelidir (Özel bölgeye dokunulması ve bunun saklanması kötü bir sırdır. Doğum günü için sürpriz bir kutlama yapmak iyi bir sırdır.)

Uzman Klinik Psikolog Hatice Büşra KARA

busra.kara@icloud.com