MyLife Danışmanlık ve Koçluk Merkezi

Çocuklar kendi eşyalarını ve odasını toplamalı mıdır? 

Birçok yetişkin, çocuklarının malının kıymetini bilmemesinden, dağınıklığından veya sorumsuzluğundan yakınmaktadır. Bu tür özelliklerin ortaya çıkmasını önlemek için çocuğa düzenli olma, malının kıymetini bilme veya sorumluluk sahibi olma gibi becerileri kazandırmak gerekmektedir. Özellikle oynadığı oyuncakları toplamayı öğretmek bu konuda önemli bir adım olabilmektedir. İlerleyen zamanda çocuk, doğru tutum ve davranışlarla karşılaştığı sürece bu konuda daha büyük sorumluluklar hissetmekte ve kendi eşyasını ve odasını toplamayı alışkanlık haline getirebilmektedir.  

Çocuğuma eşyalarını ve odasını toplamayı ne zaman öğretmeye başlamalıyım? 

İki buçuk üç yaşlarındaki çocuklar, eğer yetişkin oyuncaklarını teker teker eline verip nereye koyacağını söyler ve onunla birlikte yaparsa, birkaç oyuncağını yerine koyabilir. Dört beş yaşlarındaki çocuklar ortalık toplamada daha etkin rol alabilirler. Ancak gene de bu işi en iyi şekilde yetişkin rehberliğinde başarabilirler. İlköğretim çağına gelmiş olan bir çocuk doğru yaklaşımlarla yatağını, eşyasını ve odasını toplayabilecek bir konuma gelebilir. Görüldüğü gibi yaş ile birlikte bu konuda çocuğa verilebilecek sorumluluklar değişmekte ve artmaktadır. Dolayısıyla üç yaşındaki bir çocuktan tek başına odasını toplamasını beklemek anlamsız bir istek olmaktadır. Çocuğun yaşına ve gelişim düzeyine uygun olarak yetişkin, çocuğa bu konuda rehberlik etmeli ve o doğrultuda da beklentilere sahip olmalıdır. Ayrıca, bu becerinin tam anlamıyla kazanılmasının uzun zaman alacağı asla göz ardı edilmemelidir.  

Çocukların oyuncağı olmalı mıdır? Çocuklar oyuncaklarını dağıtmadan oynayabilirler mi? 

Çocuklar oyun yoluyla öğrenmektedirler. Doğduğu andan itibaren çocuğun etrafında oynayabileceği çekici şeylerin bulunması, onun ilgisini veya yaşadığı çevreyi anlamasına yönelik merakını arttıracak ve çocuğun onlarla oyunu sırasında gelişimi en üst düzeyde desteklenecektir. Çocuklar aletlerin nasıl çalıştığını düşünerek bulma, yeni sözcük ve düşünceleri öğrenme, güçlü kaslar oluşturma ve bunları kontrol edebilmeyi öğrenme, hayal güçlerini ve yaratıcılıklarını geliştirmei problem çözme ve arkadaşları ile iş birliği yapma gibi pek çok beceriyi oyun oynarken öğrenmektedir.  

Çocukların gelecekte motivasyonu yüksek, girişken ve bağımsız düşünebilen yetişkinler olabilmeleri için zengin bir oyun ve deneyim ortamı içerisinde büyümeleri gerekmektedir. Bu ortamda oyuncaklar önemli bir yere sahiptir. Örneğin; bir araba veya bir bebekle oyun oynarken çocuklar, sayısız öğrenme ortamı yaratabilmekte ve sınırsız düzeyde dünyayı keşfedebilmektedirler. Dolayısıyla çocuğun olduğu bir evde oyunsuz ve oyuncaksız bir yaşam düşünülemez. Ancak çocuğun bu sınırsız bilgi ve becerileri kazanabilmesi için ona istediği oyuncağı, istediği şekilde oynayabileceği ortamların sunulması gerekmektedir. Çocuk oyuncakları ile nasıl oynayacağını, hangi oyuncağı kullanacağını kendisi karar vermelidir. Çocuğun yeni oyunlar icat etmesine yani yaratıcılığını geliştirmesine izin verilmelidir. Tüm bunlar gerçekleşirken evin veya çocuğun odasının dağılması ise kaçınılmaz olmaktadır. 

 
Küçük çocukların dikkat sürelerinin kısa olması nedeniyle ilgisi bir oyuncaktan diğerine ya da bir eşyadan diğerine geçmekte ve kısa sürede ortalıkta oyuncak yığını oluşmaktadır. Çocuklar, yetişkinler nerede ise orada oynamayı da sevdiklerinden bu dağınıklık evin her tarafına yayılabilmektedir. Özellikle küçük yaşlarda (bir buçuk iki yaş civarında) çocuğun bir oyuncakla işi bittiğinde onu hemen yerine kaldırması için yardımcı olmak ve ondan sonra diğerine çıkarmasını sağlamak, çocuğun düzeni fark etmesi açısından oldukça yararlı olmaktadır. Birçok yetişkin, çocuğun oyunu henüz bitmeden bu dağınıklığı dayanamamakta ve ortalığı toplamaya başlamakta veya çocuktan oyununu bırakıp ortalığı toplamasına istemektedir. İşte bu noktada sorun yaşanmaktadır; çünkü çocuklar ortalığı toplama konusunda yetişkinler gibi düşünmemektedirler. Ortalıkta çok iş olduğunun farkında bile değillerdir. Biraz daha büyüdüklerinde ise çocuklar ortaya koydukları ürünleri, oynayacakları oyunlarım birkaç güne yaymak ya da bir süre ürünü bozmadan izlemek istemektedirler. Örneğin; legolarla yaptığı evi bozmak istemeyebilirler. Titiz yetişkinler ise buna izin vermeyerek ortalığı toplamaktadırlar. Tüm bu tutumlar, çocuğun hayal dünyasının yıkılması ve tüm planlarının alt üst olması anlamına gelmektedir. Çocuklar, ortaya koydukları şaheserleri görmek isterler. Bu nedenle yetişkinler oda toplamakla çocuğun oyun veya oyuncak düzenini bozmayı birbirine karıştırmamalıdırlar. Çocuğun ortaya koyduğu ürünlere saygı duyulması, onun yaratıcılık gelişimi açısından oldukça önemlidir. Ancak oynanan oyuncağın zamanında toplanması da, daha sonra ortalığın çocuğun içinden çıkamayacağın bir duruma gelmesini engelleyecektir. Bu noktada çocuğun düşüncelerine saygı duyulmalı, oyuncaklarını veya odasını toplama konusunda onun da görüşleri alınmalıdır. Çocuk oyununun bittiğini ve oyuncakların kaldırılmasının sorun olmayacağını ifade ediyor ise oynanan oyuncağı birlikte kaldırmak hiç sorun olmamakta ve düzenli bir birey olması konusundaki adımlar olaysız bir şekilde atılmış olmaktadır. Çocuğun oyuncaklarının sürekli odanın ortasında olması yetişkinleri rahatsız ediyor ise çocuğun oynayabileceği alan konusunda sınırlama getirilebilir ve orada özgürce oynayabileceği belirtilebilir. Örneğin; kendi odasında veya yalnız kalmak istemediğinden salonun bir köşesinde oynamak gibi. 

Uzman Klinik Psikolog Hatice Büşra KARA ACAR 

busra.kara@icloud.com