MyLife Danışmanlık ve Koçluk Merkezi

USAQLARDA VƏ GƏNCLƏRDƏ SUİDSİDAL DAVRANİS.

 Özünə qəsd gənclərdə adətən emonsipasiya (yetkinlik yaşına çatmayan tam fəaliyyət) hissi kimi özünü birüzə verir.Əsasən bu azadlıq özünü nümayiş formasını göstərməyə cəhtdir və hər bir davranışda özünü büruzə verir .Burada ilk olaraq edəcəklərin uşaqlara və gənclərə qarşı müşahidəsi mütləqdir.

 Gün ərzində 1000 –dən artiq gənc özünü  öldürməyə cəhd edir.Yeniyetməlik böhranı adətən bir necə əlamətdə özünü göstərir-Utancaqlıq və ya həddindən artıq rahatlıq  sentimentallıq və ya kobudluq, fanatizm, fantaziyalar və özünü agıllı saymalarıdır.Belə gənclərdə depersonalizasiya(özünəyadlaşma), derealizasiya(reallıqdan çıxma), depresiya (psixogen) və suidsidal davraniş müşahidə olunur.

    Eriksonun fkirinə görə yeniyetmənin əsas problemi öz mənin icəmiyyətə inteqrasiya etməkdir.Əgər identiklik prosesində qiriqıqlar yaranirsa burada natamamliq kompleksi, məqsədsizlik və çıxış yolu olan həyatdan qaçış müşahidə olunur.Yeniyetmə hansıki özünü cəmiyyətdə görə bilmir o zaman çıxış yolunu içkidə və narkotikdə tapır.PAM(psixoaktiv maddə) istifadə gənclərə imkan verir ki özlərini rahat hiss etsinlər.Üç tip suidsidal davraniş təzahür edir

1.Emosional uzaqlaşma 12-16 yaş

2.Özündən can qurtarmaq14-18

3.Aqressiv  münasibət14-16

  Əgər yeniyetmə demonstrativ  suidsid edirsə onlar bilmədən öz saglamlıgına zərər yetirirlər.Bunu etdikdən sonra tez peşman olurlar.Ölümə can atma qısa müddətdə ötüb keçir.Yeniyetmənin yaşı nə qədər azdırsa o qədər çox aqressiv davranış müşahidə olunur.Autoaqresiya şantaj formalı suisidlərə keçid edir.Yeniyetmələrdə əsas üstünlük təşkil edən problemlər çətinliklərə qalib gələ bilməmək bədbəxtliyin bitməməsi təkliyə dözə bilməməsi şəklində özünü göstərir.Köməksizlik gücsüzlük ümidsizlik duyquları üstünlük təşkil edir.75 yeniyetmələrdə suidsidal davranış içki narkotiklə bərabər valideyinlərlə konfiliktə baglıdır. Suidsidal davranişa gətirib çıxaran davranişlardan biri də həmyaşıdlarının onları ələ salması pis dərs oxuması ugurlu yeniyetmənin ugursuzlugu valideyinlərinin gözləntilərini yerinə yetirə biməməsi ən əsas səbəblərdən biri isə digər insanların özünü öldürməsini madel alaraq təqlid etməsidir.

  Sikloid yeniyetmələr adətən Subdepresiya zamani intihara cəhd edirlər.Senzitiv yeniyetmələrdə suidsidal fikirlər adətən özlərinin natamamlıgı ilə baglı  olur.

  Demonstrativ intihar davranışı əsasən 15-16 yaş isterik yeniyetmələrdə olur.Yalnız təhlükəsiz intihar üsulları seçir və bunlar elə yerinə yetirilir ki, yaxındakılar onlara kömək edə bilsin.Bəzən intihar səbəbi nakam sevgi də olur.Lakin əsas real səbəb öz itirilmiş statusunu yeniləmək və diqqət mərkəzində olmaqdır.

ZORRAKILIQ-intihar baş verərsə burada zorrakılıq səbəb ola bilir.Adətən istifadə olunmuşluq və ya alçaldılmışlıq hissi intihara yol açmış olur.Bu zorrakılıga insesti də misal göstərmək olar.

  Şeytani sektalarda adətən sadistik rituallarından istifadə olunur.Qanı sidiklə və çaxırla qarışdırıb içirlər,, narkotik istifadə edirlər, heyvan və insanlara işgəncə edirlər və öldürürlər.Sag qalan qurbanlar adətən intihara meyl edirlər və qorxularından heç kimə məlumat verə bilmirlər.Uşaq və yeniyetmələr az hallarda baş verənlər haqqında kiməsə danışırlar.Ritual zamanı onlara narkotik vurulur və ya təlqin üsulu ilə hər şeyi unutmaq əmri verilir və əgər yadına düşərsə özünü öldürmək əmri verilir.Gənc insanlarda uşaqlıqda keçirilmiş belə travmalarda Şəxsiyyətin ikiləşməsi baş verir.

·        DEPRESSİV UŞAQ VƏ GƏNCLƏRDƏ SUİDSİDAL CƏHDLƏR -əsas spesifik xüsusiyyətlər gücsüzlük, dərsə olan  maragın itməsi, yorgunluq, natamamlıq hissi, özünətənqid və qapaniqlılıq, frustrasiyaya dözümsüzlük, aqressivlik  şəklində özünü biruzə verir.Disforiya(əhvalın enməsi),diqqətin dagınıqlıgı  və psixoaktiv maddələrdən istifadə müşahidə edilən hallardandır.

PSİXOTERAPİYASI-adətən Davranış terapiyası tətbiq etməklə yeni maraq dairəsini formalaşdırmağa, dostlar qazanmağa kömək edir.Ümumi maraqlara yönəlmiş və eyni yaş sahiblərinə uyğun Qrup terapiyasi, individual terapiyadan istifadə etməklə, özünü idarə etmə hissini artirmaq üçün bir çox metodlardan istifadə olunur .Bəzən təkliyə qalib gəlmək üçün İNTERPERSONAL terapiyadan istifadə edilir.Adətən təklik depresiyanın səbəbi olur.Burada daxili konfilikt qəbul edilməlidir və həll olunmalıdır.Yaşlı insan öz yaşını qəbul etməlidir və problemlə qarşılaşacağını amlamalıdır.Ailə terepiyası uşaqların valdeyinə qarşı diqqətini artırmağa və pozitif emosiya yaşamağa yönəldir.Bununla biz pasientin özünü qiymətləndirməsini artırırıq və pasient ətrafı deyil özünü günahlandırırsa bu gizlənmiş təşvişin göstəricisi ola bilər.

İNTERPERSONAL terapiya pasientin keçmiş təcrübəsini indiki aktual problemlərin həllinə yönəldir.Pasientlər yeni münasibətlər qurmaqda çətinlik çəkdiyinə görə artıq mövcud olan münasibətləri düzəltməliyik.Düzgün hayat tərzini formalaşdirmaq, yuxu gümrahlıq sisteminin balanslaşdırılması, yoqa fantaziyalarla iş, daxili aləmin varlanması üçün kitablardan istifadə və ünsiyyəti aktivləşdirmək üçün empatiyanın və duyğunun varlanması texnikasını istifadə olunur. Daha sonra təkliyi dincəlmək üçün bir şans görür və bu hissləri bölüşməkdə çətinlik çəkmir.Biblio terapiya və altogen məşqlərdən(nəfəs) istifadə də qaçınılmazdır.

                                                                                                     KLİNİK PSİXOLOQ –LALƏ ƏLƏKBƏROVA.